گچن عشقینگ خاطره سی - نوذر استوار

کو٘ل آلتیندا قورا بنگزر

گچن عشقینگ خاطره سی

دادی ترش و شورا بنگزر

گچن عشقینگ خاطره سی

 

توتمیانگ یا بوینا توتانگ

باشینی سن اوینا توتانگ

ایتمز ، اینجنگ گؤینه توتانگ

گچن عشقینگ خاطره سی

 

گاهی ، اولماز ایشه بنگزر

گاهی شیرین دیشه بنگزر

گاهی سووق قیشه بنگزر

گچن عشقینگ خاطره سی

 

قالیر گؤینده عطر و ایسسی

هئچ کُهنالمئیر حال و حسسی

قان اولیر یادوننان ایسسی

گچن عشقینگ خاطره سی

 

دادا گلیر آغز یادوننان

دیرریلیر اؤلی آدوننان

گچملی دَیل غم شادوننان

گچن عشقینگ خاطره سی

 

عشقدن آدوسان اوجالیر

عشق اولماسا گؤین قوجالیر

اؤلسَنگ گورینگدان بورجالیر

گچن عشقینگ خاطره سی

 

 

من اؤلدیم(داوود حسن آقایی)

من اؤلدیم تاپشورینگ نای و نی اینن

منیم جسدیمی یویینگ می اینن

گلینگ مزاریما اینچه بوی اینن

یاز گو٘نی چیچگ لر چیخنده گو٘له

٭٭٭

قار سویی چایلاردا سسه میننده

چیچگ لر داغلاردا اسسه میننده

گؤزی مست مارال لار دوستا گو٘لنده

گلسین مزاروما دوست گو٘له گو٘له

٭٭٭

بوروقلار داغلاردا میننده گو٘له

بولبول لار باغلاردا گلنده دیله

یاز چاقی جیرانلار چیخنده چؤله

بیر جیران گؤزلی اینن دو٘ش یوله یوله

٭٭٭

اُوچی لر گزنده چول لر داغلاردا

گردشه چیخنده قیزلر باغلاردا

گؤزلرینگ گزنده سبزه آغلاردا

بَرَک سو٘ر شیرین سؤز سال دیله دیله

٭٭٭

سونالار چایلاردا گؤله قوناندا

بلبل لر باغلاردا گو٘له قوناندا

او وحشی جیرانلار تورا دؤننده

تلسمه قوی آرام یار گله گله

٭٭٭

دانگ اولدوز داغ اوسته سحر چیخنده

چویل لر جاشیرلر داغدا قوخاندا

جاهال قیزلر دان دا دوار ساقاندا

سحرینگ ائلی اینن چیخ داغا داغا

٭٭٭

داوود مکتبینن سن آل سرمشقی

تا وارانگ سن اوخو بودرس و مشقی

غریب کیم گزرنگ شام و دمشقی

اول عاشیق سن آدینگ قوی قالا قالا

قوجالیگ (جهانبخش بخشی چگینی)

قینامایینگ  من قوجایی

داها زنگیم دیلی دوشدی

دیز یوخ گزم من اوجایی

داغی گزمگ مندن گچدی

 

بولبول کیمین دار قفسده

قیزیل گول لار وار هوسده

یوخدور توان بو نفسده

شیدالیگیم گویندن اوچدی

 

قوجالیگیم گلدی چاتدی

جوانلیگیم گونی باتدی

نچین اقبال مندن یاتدی

قرین گورگ داها باشدی

 

قوجالیگا سلام دئدیم

اوشاغلیگا بالام دئدیم

گل دردینگی آلام دئدیم

عومر اکینیم  کیملر بیچدی

 

گلدی گچدی باشدان بئش گون

من اولموشام قوجا دوشگون

هارا گئتدی زولفی مشکین

قره تئلیم واری ساچدی

سن مَندن زرنگ ترَنگ (شعر طنز - نوذر استوار) از کتاب بالدان شیرین

 

پورسالیگا سئیردێ گئده بیر کیشێ            اُ گۆن فقط بویدێ کیشی نینگ ایشێ

قره ایتی جلوسوندان گئدیردێ                 چَمَلاسلانیردێ شیت شیت ائدیردێ

هرنه داشلادێ دؤنمدێ قره ایت              داهی ظهر اولمیشدێ کیشێ اولدێ شیت

جیبینده پۆل آپاریردێ پورسایا               آتدێ قره ایته تورمادێ سایا

دئدێ سن مندن زرنگ تَرَنگ بویور        پورسایا گئد بیرێ اَلینگێ یویور

مولوی نینگ شعرێ یادوما دۆشدێ         اُ نِی چالان کێ بیر گۆن سحر جوشدێ

نِی چالیردێ بیردن آردێ آچولدێ           نِی یی قویدێ آردونا تئز بۆکۆلدێ

دئدێ سن اِیتَر چالیرانگ بویور چال        بئله معلوم نی چی سَنَنگ  نی یی آل

یا مهدی(امیرحسین شهبازی ایگدر)

 

مبارک میلادینگ شعبان آیی دئر            جشن توتاسی کل جهان یا مهدی

بو آی مشهور شاه زمان آیی دئر             ظاهر اولموش نور قرآن یا مهدی

بو آی و گوٌن اولسون سنه مبارک           نور وجودینگ بو آئینه مبارک

تولدینگ هر مومنه مبارک                   تبریک دئیَر هر مسلمان یا مهدی

اون ایککی امامدان سَننگ یادگار            کل دنیا تورموش سنه انتظار

عاشق لارینگ سنینگ ایچین بی قرار      فدا ائدر یولونگدا جان یا مهدی

اون ایککی امامینگ ثمری نسلی            اون ایککی آیینگ بیر روشن فصلی

اون دؤرد معصومینگ وارث اصلی        لقب بولدینگ صاحب زمان یا مهدی

حق جانب دن سن مامور عدالت             اگر گلسنگ گئدر جهل و جهالت

دوستلار خوشحال دشمن چکر خجالت       امت ائدر کفری یکسان یا مهدی

آند وئرمیشم پیغمبر قرآنونا                   ضرب یئمیش زهرانینگ عزیز جانینا

کربلادا مظلوم حسین قانینا                   گل مخلوقا سن وئر فرمان یا مهدی

مریدلرینگ چوخی معلوم ایراندا            بیر اَل آسماندا بیر اَل قرآندا

چوخ دعا ائدللر جمکراندا                    بلکه گلیب اولانگ مهمان یا مهدی

سن ظاهر اول امتینگه وئر نجات          پیشبازینگا گله واری ترک و تات

بو دین اسلاما گئنه وئر حیات                تا یولونگدا اولاگ قربان یا مهدی

نائبینگ خمینی انقلاب ائتدی                قرنگی گئجه یی خوب مهتاب ائتدی

ظالملر هدفینی نقش آب ائتدی               تا سن گلیب اولانگ حکمران یا مهدی

شهبازی امتده بیر ذلیل بنده                  دعای فرجینگ اوخور هر گوٌنده

ظهور ائدنگ بیزیم عصر و قرینده       نور وجودینگ گؤرگ بیر آن یا مهدی

 

سن سیز (بی تو) داریوش بهرامی

یوخی صفا چایلار قیراغی سن سیز
قورروموش قوشمالار بولاغی سن سیز
خیالوم بولبولی او٘چَسی گلمئیر
فایوز اولموش گؤینیمینگ باغی سن سیز
سووق باسموش امیدیمینگ اوینی
هئچ ایسسینمئیر فکریم اتاقی سن سیز
توی باشلانوب چالوناندا هلی لر
کیم اوینادا گو٘لگز قالاقی سن سیز
سن سیز اسیر ائدمیش منی دیوارلار
سونموش آزادلیگیم اجاقی سن سیز
گؤرمم سونا او٘ستی باغلی گؤل لرده
چوخ سووق دئر شهرلر قوجاقی سن سیز
کیم اولاسی هایجار ائدنده بوردا
یانان او٘رگیمینگ دایاقی سن سیز
گزدیم بسکه اوزاق یولی داریخدیم
چاتماز باشا یوللار اوزاقی سن سیز
آق شام اولوب کندلر دوشوب یاتاندا
منم و کوچه لر چیراغی سن سیز
چاغیریب داغلاردان سنی سوروشدام
کر دیر بوز داغلارینگ قولاغی سن سیز
گؤزیم بسکه یول گؤزلمیش بوزارمیش
قورروموش گؤینیمینگ دوداغی سن سیز
آیریلیق دان چتین  یوخدور دونیادا
نیجه یازام بو اتفاقی سن سیز
قویمام کی آچیلا اؤزگه سِوگینینگ
بو عاشیق گؤینیمه ایاقی سن سیز

 

 

داش (سنگ) نوذر استوار

 

داش نمه دئر  کوتور؟ داغلار  مایه سی؟

یا کی یئرینگ ایچرده کی لایه سی

 

رِی َ داش دئیللر کوتورا دا داش

چای دا آتلاماج دا اوتورا دا داش

 

چئر اولوبدور قاشا هر آج قورد ایچین

اوک داشیا مشک داشیا یورد ایچین

 

همی سوپان داشی هم میخ دویَن دیر

اجاق داشی هر یئرده توی شویَن دیر

 

یاغوش یاغا سهله باقلوق دوزَدیر

اورگینی ایرتیر قاقلوق دوزَدیر

 

یورناق آدامینگ آرخا تکیه سی دیر

برنو دمینده سنگر دکه سی دیر

 

حتی گوردا آخیرکی بالشتینگ دیر

آخیرکی یولداش، نفسدن دوشدینگ، دیر

 

داشدان دئدیم داشدان داشا آتلادیم

شعر ایبلیگی اینگه داشا سابلادیم

 

داشدان دئدیم داش اورَگلی دن دئیم

چورگ وئرمز چوخ چورَگلی دن دئیم

 

داشدان دئدیم داش اورَگلی دن دئیم

بی بخار اوجه دیرَگلی دن دئیم

 

داشدان دئدیم داش اورَگلی دن دئیم

اورگ قیررن هل میخک لی دن دئیم

 

داش باشونا دوشسون داش اورَگلی نینگ

چورگ چاخارتمیان پئس چورَگلی نینگ

 

داش باشونا دوشسون داش اورَگلی نینگ

سیندیرن بیتدیرمئین میخگ لی نینگ

 

سیندیرمه هئچ اورگ تا باشاریرانگ

اورَگی ائدمه داش تا یاشاریرانگ

کتاب آیاتای

آیاتای به معنی لنگه ی ماه  در برگیرنده ی 171 شعر از 58 شاعر قدیم و جدید قشقایی  است که در 16 موضوع دسته بندی و به همت نوذر استوار و حمایت حوزه هنری استان کهگیلویه و بویراحمد توسط انتشارات قشقایی به بازار آمده است . این کتاب می تواند مرجع نسبتا خوبی برای هنرمندان حوزه موسیقی باشد تا از طریق اشعار موجود بتوانند آثار موسیقایی مختلف را در ژانرهای گوناگون خلق کنند . اشعار این مجموعه متنوع اند . اشعار مذهبی از دعا و نیایش گرفته تا مدح رسول اکرم ص و ائمه معصوم علیهم السلام - تا اشعار مناسبتی با موضوع مادر  پدر  جوانی  پیری  ایران  کوچ  عشایر  زبان   باران  معلم  تا عاشقانه ها در این مجموعه دست چین شده اند . حتما این سلیقه ی یک نفر است و ممکن است همه ی سلایق هنری جامعه هنرمندان قشقایی را پوشش ندهد . اما گامی است برای آموزش شعر و مهمتر از آن نوشتن به زبان و گویش ترکی قشقایی . تا چه قبول افتد و چه در نظر آید . 

 

معلم(فرود اژدری)

معلم سن یوٍلوموزا یول وارینگ                         سینه میزی عشقینگه یوٍلداش ائتدینگ

سن کی بیلدینگ اوٌرگینگده گوٌل وارینگ            اوٌرگ لری بو دنیادان داش ائتدینگ

ادبی دؤندورن ساخلادان عَلَم                         من ایستیرم زیارتینگه گلَم

سن کی وئردینگ اللریمیزه قلم                       قلم اینن بو عمری کنکاش ائتدینگ

بیزه طبیب درمان قیلن معلم                          سیندیرمیشنگ دردی بیلن معلم

یامانلیقا کلام سوٌرن معلم                             سؤزلرینگنن گؤزیمیزی یاش ائتدینگ

شاملار ایچینده معلم چراغانگ                      سن بو دنیا دایاغیندان یورناغانگ

بهشت کیمین آسماندا بیر باغانگ                  دومان دئیَر رازینگی بیز فاش ائتدیگ

اما....(شعر عاشورایی - نوذر استوار)

محرم دئر سئیرَم بیر آز دانیشام

آلیشدیرام نه کی غم دن آلیشام

سئیرَم دئیَم یاندورموشدور کربلا

آما شعله سی قالموشدور کربلا

سئیرَم دئیَم عباس اَلینی وئردی

اما کاکالیگه آذینی وئردی

سئیرم دئیَم زینب بلایا دوشدی

غریبلیگده هول و ولایا دوشدی

اما گوردیم بیر شئر کیمین سَسلَنیر

ابدن چز بو مظلوم لیگ بئسلَنیر

آروادیدی اما مینگ کیشی دن باش

طاقتینه ائتیشمز دمیر و داش

سویوز اصغر بویانماگی آل قانا

ابدن چز یولا ایشیق نیشانا

کربلا آغلامالی دیر یالان دَیل

اورَگ پارا یامالی دئر یالان دَیل

حسین باشی نیزه ده آسماندا

آرواد اوشاق اسیر شام دا ویران دا

بو یول اما قانلاری چوخ جوشدورموش

ظلمینگ بساطینی چوخ یئرده دورموش

حسین ایچی آغلاماگدا ثواب وار

حسینه گوین باغلاماگدا ثواب وار

اما سئرم دئیَم حسین کیشی ایدی

دینینگ دیرریلدمَگی اونینگ ایشیدی

 

ششم محرم 1440  25 شهریور 1397   

تؤکیلدی بیربیره(حسین حیدری)

  

علقمه  موج اوٍلدي و  قمر تؤكیلدي بير بيره 

قول لاري ديشدي يئره ، پيكر تؤكیلدي بير بيره

بير ياني دريا سويي بير يانودا تير ياغوشي

ساقي كي باتدي قانا ساغر تؤكیلدي بير بيره

تا تئليندن توكّا قان ،  تؤكیلدي او مشك  اوٌستينه

خيمه لر آغلاندي و، حيدر تؤكیلدي بير بيره

ديزي باشينگنان  تيري، چكدي گؤزوندن يازّيا

تا گؤزدن قان سوو رولدی حيدر تؤكیلدي بير بيره

باجوسي دئدي كاكام  ، گوٌندوز اوِلدي قرنگي شام

اولدوزلار ياس توتدولار  ، سحر تؤكیلدي بير بيره

ام البنين بير ياندان  زهرا دا گلدي بير ياندان

گؤزلر كي  ديشدي اوٍنا ،  اطهر تؤكیلدي بير بيره

عباس دؤشيني  ياردي ، تاكي  او تير و نيزه لر

داغلي آناسي گوردو ، جيگر تؤكیلدي بير بيره

دوداق سويوز اوشاقلار ، يولدادور هلز گؤزله ري

عمي له ري  گلمه دي ، باور  تؤكیلدي  بير بيره

غيرت گون باتان چاغي  ، حيدر سسلندي عباسوم

داغلار سسيندن گؤردوم ، لشكر تؤكیلدي بير بيره

كربلا باش اوِلدي و ، بير كاروان قالدي اسير

زينب سؤزي باشلاندي ، داور تؤكیلدي بير بيره

 

غریبلر شاهیٌ(حسین حیدری) - شعر ترکی قشقایی به مناسبت میلاد امام رضا ع

 

غريبلر شاهونونگ ميلادي شامي

اوٌره گيم قوشونونگ يئري بارگاهي

 

سلام واروم ايراغدان سنه آقا

اوخو مني  بال آچام سنه ساري

 

عشقينگ مئيندن بير توكّا قوناق ائد

 كي عالم دير سنينگ سفرانگ مهماني

 

اوٌره گ حرمينگ كونجونا  يئرآچسا

مئيليني ائده رنگ سن روزگاري

 

حرمينگ شمايلي  آيا بنگزر

هاردا بولام بئله درگاهي شاهي

 

میلاد با سعادت هشتمین امام شیعیان جهان حضرت علی بن موسی الرضا بر همگان مبارک

تور ایاقا بابا جان

بیش از دو سال است پدر زمینگیر شده و توان حرکت ندارد . بدتر از این ، آلزایمر است که تمام زیبایی وجود پدر یعنی شیرین زبانی اش را گرفته و این تاریخ زنده و سیال قشقایی را به سکوت محکوم کرده است . مرگ دو فرزند رشید و سپس همسر ، دل و دماغی هم برای او نگذاشته تا اگر گاهی کلامی هم دارد به زبان بیاورد . و برای فرزند چیزی دردآورتر از این نیست . ابیات زیر درد دل یک پسر است با  پدر . تقدیم به روح بزرگ و  یاد فناناشدنی پدرم :

دیشده گؤردیم تورموشودونگ ایاقا                  اؤز قیچینگ اوٌستونده گئدیردینگ داغا

یورقا گئدیردینگ او قدیم کی تکین                  بیلمئیردیم سنه ائتیشَسیم نَئیکین

المان آقا قره جوٌللی دَن دئیردینگ                  پورسالیگا گئدن بوللی دن دئیردینگ

شاع علی دن ، گَشه ، قنبر علی دن                ایلرکی لردن عاقل دن دلی دن

مثل چکیردینگ هر سؤزینگ آردوننان                زیادخانینگ ، زکی خانینگ یوردوننان

قیچ قیچینگ اوٌستونده تسبیح الینگده             هر سؤزه بیر ضرب المثل دیلینگده

سنه نیج اولدی کیشی دیزدن دوٌشدینگ؟        مجلس لرینگ ییقیلدی گؤزدن دوٌشدینگ؟

مرادونا ائتیشمدی مرادینگ ؟                        غریبینگی غریبلیگده لایلادینگ؟

یولداشینگ یوخ بیزی یولداش بیلمئیرنگ؟          گئدمیش اؤز همدمینگ داهی گوٌلمئیرنگ؟

بیر هایی بیر هویی تور بیر سؤیوٌش وئر             اوٌرگیمیز چاتلادی کیشی! هوش وئر

سنینگ دانوشدوگینگه خلق آرزولی               هانی شریف؟ هانی مجلس لر گوٌلی؟

ایاقا تور کیشی گئنه گوررولا                        ایاقینگ چه جاهال قوجا یورولا

چایی دم ائدمیشم گؤینینگ سَدیگی              رنگی ، دادی ، ائله اؤزینگ دئدیگی

تور ایاقی کیشی نئیه یاتموشانگ؟                 قوم و خویشی ، ائلی باشدان آتمیشانگ

یاتماگ ایچی فرصت چوخدور بابا جان           بابالیگه فرصت یوخدور  بابا جان

غرورینگی او سیندیرن سیندیردی                اونینگ مونینگ منتینه میندیردی

ایاقا تور توت الیمی بابایی                          لال اولموشام آچ دیلیمی بابایی

آنا دا یوخ، چکه منیم نازومی                        زینگیرلادا سَسلندیره سازیمی

راستی یانگال گچی لری نئیلادینگ؟              چوبان دارغا  نی چی لری نئیلادینگ؟

سنینگ تکین اکین داها کیم بیچر؟                جاهال جیممیر ایشیندن دوٌگین آچار؟

کیم اوتورا سَون لره سُوی سوٌره؟                  قویما بو تاریخی تورپاق باتوره

سعدی دیلی کام دا سزاوار دگیل                 ذولفقار نیام دا سزاوار دگیل

شئر شریفی رختخوابدا گؤرمئیَم                   یاقلی دیلی بو سرابدا گؤرمئیَم

گؤینیمیز سئیر دؤیرینگه کوپالاشاگ                  هربیریمیز هر طرفدن بولوشاگ

گوٌلمگ گله دوداغلارا گئنه دن                         صفا گله بولاغلارا گئنه دن

 

                                  نوذر استوار 20 تیر97

پروانا گؤردوم(امرالله پناهی آزاد)

قرشیدن سوٌزیلدی بیرگؤزل ترلان

شم اوٌزوٌندا سانکی پروانا گؤردوم

یاندیردی باغریمی صافالی جئیران

گولزاری چؤللرده ریحانا گؤردوم

یئریشی کؤیلومی ائیله دی دیلگیر

تؤکوبدور ساچلارین دال اوٌسته بیربیر

دریای عیشقینده یوخومدور تدبیر

یئریشلی ترلانی ریندانا گؤردوم

بویدا سروی نازدیر اوٌزدا مه جبین

دیلی شیرین،بال دیر دوداق انگبین

آشیقلار کؤیلونی ائدیب دیر غمین

سوٌزبیلن گؤزی مس فرزانا گؤردوم

داراییب تئللرین تؤکوبدور اوٌزه

دین ایمان قویماییب اوغلانا قیزه

شوخ جئیران ساتیبدیر غمزه لربیزه

قشقایی ائلینده دوردانا گؤردوم

ده یه رلی سونادیر تایفادا ائلده

شوخ مارال گؤرونمز اونون تک چؤلده

سولتانی بگنمز اللری بئلده

عیشقیندن اوٌز عاریف دیوانا گؤردوم

آشیقلار اوٌزوندا توتوب بزمی جم

گووهرلی سؤزلری دردلره مرهم

منیدیم پروانا او ایشیقلی شم

بزمینده مینگ دولی پئیمانا گؤردوم

گؤزی مس ایشقیندن اوٌز ائتدیم داغا

داغلاردایاخاردیم گوٌلا یارپاغا

اوتوروب آغلادیم یاخشی گوٌن چاغا

اوگوٌلونگ باخماغین خصمانا گؤردوم

قاماتی سرویدی گؤزلری مهوش

من اونون قوربانی هرگوٌنده بیرکش

گؤزلری جان آلان قاشلاری سرکش

نامی دئر اوآیی افسانا گؤردوم

 

شعر ترکی ایران(محسن رجایی پناه)

 

ایران(محسن رجایی پناه)

گؤزل لر گؤزه­لی اَزلدن بری  شاعرلر غزلی، اَوّلدن بری   ایرانیم گلستان، هر یئری بستان                 تهرانینگ جئیرانی گؤزلری مستان   اصفهان کؤرپوٌسو، نقش جهانیٌ صفوی نولوب دور؟ قجرلر هانی؟ خراسان دیاری نادر کلاتی   دجله­دن جیحونا ایران فلاتی دماوند قله‌سی دنانینگ قاری وطنیم چایلاری خروشان جاری بوشهرینگ بندری، دلوار قیراغیٌ انگلیس دریاها چؤکنده چاغی هلئیگان پلنگی، دئیْلمان شئری آلدیلار شمالی روسلاردان گئری خلبان کشوری، داغلار عقابی چکدیلر داماری دارگوٌن حسابی شهرکرد هاواسی اردبیل کیمین اردکان سولاری سلسبیل کیمین تبریزینگ بازاری، کندوان کندی همدان مخلوقی دیللری قندی گلستان جنگلی، داغلار آراسی ووراندا باشیٌما رامسر هاواسی کرجدن چالوسا کندوان یُولو بلوتلار گؤزلری یاغیٌشدان دوٍلو شاهسون قئیماغی، ساوالان بالیٌ آبادان مارالیٌ، جوانلیق حالی مهرگرد آلماسی پادنا باغی چاهی ­دان سوْروشدوم ائللر سراغی قشقایی اوغلانی «محسن» دیٌر مشهور  گؤرمه­دیم هئچ‌زامان  بیراوْلا مغرور

کؤیلومونگ قراری ایراندا گؤردوم عومرومونگ باهاری دیواندا گؤردوم                       سیاحت ائیله­دیم بیر نئچه استان  سرویٌنن صنوبر شیٌمراندا گؤردوم صفاهان اوٍلوب دور دوٌنیانینگ یانی چئل‌ستون کاخینی ایواندا گؤردوم گرجستان مَحالی، افغان هراتی  تفتانی شعله­ور «کرماندا» گؤردوم مریوان، پریشان دریاچه واری آخیٌب دیٌر گلاییر هر یاندا گؤردوم اوزاقدان گؤرونور آغشام چراغی صولت‌لی سرداری میداندا گؤردوم دومانلی‌سیاهکل، کوٌچوک‌خان یئری مردانه پیکاری گیلاندا گؤردوم صیّاد شیرازی، ابوذر تابی شهامت، شجاعت چمراندا گؤردوم شهرضا نباتی زنجبیل کیمین گؤزل لر الیٌنده گرگاندا گؤردوم کرمانشاه آثاری، بیسُتون بندی بو دیلدن شیرین تر زنجاندا گؤردوم تورکمن سوناسی، گؤللر صفاسی پریشان اوره­گی طغیاندا گؤردوم بیر بیردن صفالی ساغیندان سُولو سوٌزولَن سولاری، یاغاندا گؤردوم شیرازینگ دلبری دوداغی خالی گؤینوم ایستر واری، جریاندا گؤردوم خونسارینگ چشمه‌سی چالقافا داغی وورولان قافیلا بکّاندا گؤردوم آچیلدی دفتری گؤروندو منظور    پریشان روحونو زنداندا گؤردوم

---

 

 

 

 

 

یاغ یاغیش (علی اصغر حسنی)

 

شرم ائدمئیرنگ گؤیَه باخان گؤزلردن؟
گؤز یاشینا باتان نازلی او٘زلردن
بو یالواران اوتدان بَتَر سؤزلردن
بس دئر داها ظلم ائیلمه یاغ یاغیش
٭٭٭٭٭
قورروموشدور چایلاروموز چؤلیمیز
سونا لاردان خالی اولموش گؤلیمیز
سَسدن دو٘شمیش بیزیم آغیر ائلیمیز
داشلار ناله چکیر آغلئیر داغ یاغیش
٭٭٭٭٭٭
قره گئیمیش گؤی بولاغلی داغوموز
کوربایغوشلار یئری اولموش باغوموز
سینمیش صراحی موز آغلئیر ساقی موز
تورپاق یاغیر هوا ایسسی داغ یاغیش
٭٭٭٭٭٭
قره ایل لر اَلیمیزی باغلادی
آج اوشاقلار سویوزلیگدان آغلادی
آنالار ناله سی جیگر داغلادی
گئد کی جیگرینگه دو٘شسین داغ یاغیش
٭٭٭٭٭٭
بئیه دریالارینگ سویی قوررودی؟
غم تورپاقی بیزیم گؤیی بورریدی
بسکه یول گؤزلدیم عمروم چوررودی
گؤزلریم قره سی اولدی آغ یاغیش
٭٭٭٭٭
یاغ تا گئنه سونا گَله گؤل لره
شیدا بولبول قوناق اولا گو٘ل لره
گَل گَل جیران گله گو٘للی چؤللره
گو٘له باتا بو قورروموش باغ یاغیش
٭٭٭٭٭
یاغ تا گئنه گو٘لمَگ گله او٘زلره
عشق و امید جان گتیره دیزلره
محبت قریشه شیرین سؤزلره
یارالی او٘رَگلر اولا ساغ یاغیش
٭٭٭٭٭٭
اگر یاغانگ بورا گو٘للی یاز گله
سونا گله درنا گله باز گله
غم یئرینه شادلیگ گله ساز گله
اوننا دئرَم او٘زینگ اولسون آغ یاغیش

پس قویموشانگ هاچانا گَل (احسان محمدی گله زن)

تو٘کنمیش تاب و طاقتیم                     پس قویموشانگ هاچانا گَل

گل گئج گچیر گو٘ن ساعتیم                پس قویموشانگ هاچانا گل

یارا نه ایدی گوناهوموز                      اوتلار دونیایی آهوموز

گؤی چنار وعده گاهوموز                   پس قویموشانگ هاچانا گل

یادینگدا من دئیردیم سنه‌                 بَنگزیرنگ آیینان گو٘نه

یادوما دو٘شمیشانگ گئنه                پس قویموشانگ هاچانا گل

گل او٘رگیم چوخ تَلَسیر                    یالانلارا قولاق آسیر

گلمسنگ عاشیقینگ کو٘سیر           پس قویموشانگ هاچانا گل

اوتوررام یول گؤزلَیَرم                       سوروش سئل لر گیزله یرم

سن سیز گئدم دیزله یرم               پس قویموشاگ هاچانا گل

گل کی عاشیق باش دولانموش      کیرپیگیمده یاش دولانموش

یاز و فاییز قیش دولانموش              پس قویموشانگ هاچانا گل

گؤینیم باغی سولدی گئتدی           عمروم جانی دولدی گئتدی

احسان شاعر اولدی گئتدی            پس قویموشانگ هاچانا گل

 

اوُللَم

سئر سؤزیم خیلی وار  یارا دئمَلی

دئسَم اؤلدیریللر  دئمَسَم اؤللَم

بلور دئر بورماقی آق دئر اَللَری

اؤپسَم اؤلدیریللَر  اؤپمَسَم اؤللَم

 

عشق(نوذر استوار)

عشق بیر زلزله دئر   هر یئره چاتدی قومورور

آجیری دمیری داشی   پی و بستی یومورور

 

عشق بیر زلزله دئر  گلنده بی سَس گلیور

یاشا باخماز باشاباخماز  لاشا کرکس گلیور

 

عشق بیر زلزله دئر  مذهب و ایمان تانوماز

سِوَه هر دری آچا  دلیل و برهان تانوماز

 

عشق بیر زلزله دئر   گلدیگی گولمگ گَتیرئر

اورَگه اوت سالیور  گوز یاشی سیلمگ گتیرئر

 

عشق بیر زلزله دئر  فرهادا داغ یوندوریور

مجنونی ویلان ائدیب  وامقی یول دا یوریور

 

عشق بیر زلزله دئر  سیندیرَن اوزی بیتدیرن

هم نالا ووریر میخه  هم بولان اوزی ایتدیرن

 

سیزه بو زلزله قیسمت  اوتونا یانمالی دئر

هرکیمی توتدی بو اوت  سوزلری اینانمالی دئر

تَر کَپَنَگ(نوذر استوار)

 

فائیز گونی بولوت گؤیه گلنده

قویون قوزی اَمیشَن مَلَیَنده

گورر تاراق قولاقلاری چالانده

تر کپنگ آقورلوقی گیران دئر

آما یاغوش سیز دا دیرلیگ ویران دئر

 

 

قیش یاغوشی هفته باران ائدنده

یاغوش سویی قاروم لاردان داشانده

اوقلاق گچی چادورا اَققیشَنده

شیکافت لارینگ ایسسی لیگی خوشیدی

بَن  کولخون  مَتل یئری بوشیدی

 

 

یاز گونی آمما یاغوش آیروخسی دئر

گورر تاراق دوممالاق اوخچی سی دئر

هر یانا باخانگ گول لر اوخوسی دئر

کؤچ و قوندا گونلی یاغیش قشنگ دئر

قرری تامداری نا باخیش قشنگ دئر

 

 

توسان یاغوشونا خامونا دئللَر

بیر دم آرتوق یاقا قوپاسی سئل لر

اورگی قایوم دئر هر یئرده ائل لر

اکین تیکینه بو یاغوش یامان دئر

پُهلگ اولسا داها آخیرزامان دئر

 

 

تورک آدامی یاغوش دان پئس گؤرممیش

بو نعمتی هئچ قیمته وئرممیش

یاغوش سیز ایل،ائلده  هئچنه دورممیش

دؤرد فصلینگ دا یاغوشینینگ قوربانی

تاری جانوم باخوشونینگ قوربانی

 

یاغوش دئدیم قاقلوق گلدی گؤینیمه

چوبان، سو قوناقلیگ گلدی گؤینیمه

قولقا ، سوپان  یاقلوق  گلدی گؤینیمه

دیرگ ووریردیگ هجیرلر آلتونا

اَلَنیردی یاغوش  اجاق پالتونا

 

چوبان بؤرکی ،آت قویروقی نم سم

اَل گؤیدَیدی تا ائتیشه تیف نم

شیرین سودان گؤل گؤل اولا آزی کم

آقلی گؤیلی اوت قریشه بیر بیره

اَل قولاقدا چوبان قریشه ایره

 

تاری جانوم بیزه یاغوش لطف ائیله

دَهل ودان  و سود وساغوش  لطف ائیله

محبت گؤزینن باخوش لطف ائیله

یاغوشینگ دانی سایغوشی سنه شکر

یئرده گزن گؤیدا قوشی سنه شکر

سنینگ خیالینگ (نوذر استوار)

نه سئیر جانومدان خیالینگ   بوقاناقلِیر شام و سحر

بختک آتموشدئر جانوما   آرالانمئیر قره کهر

 

گئجه یاریان چه گؤینده   یئر سالیر منی یاتیردیر

سحر اُ باشدان خیالینگ   ایشیق اینگه سین باتیردیر

 

یورد سالموش گؤینیمه کؤچمئیر   خیالینگ باشیمدان او٘چمئیر

آغیرلاشموش چوخ مدت دئر   سفرینگ رختینی بیچمئیر

 

بولاق سولانیر گَلَنده   قره داشلاردان دا آخیر

دویدوگ یوخی گؤز یاشیندان   فقط اوتوریر و باخیر

 

خیالینگ گؤینیمه قونشی  آرا طاقتی یوخوم دئر

واری زاد اؤز یئرینده باخ   لایلانان منیم اوخوم دئر

 

سَنه چاتماگ اولموش خیال   منیم ناامید گؤینیمه

خیالینگا یورولارام؟   او٘ز ایل ! بو سینیق بوینومه

 

دَیمَه خیالوم گؤینینه   گیرمَه خیالوم اوینونه

یاقلی جه سنینگ خیالینگ   باقلی خیالیم بوینونه

 

خوشام سنینگ خیالینگا   منَه بو بهر اولدی سندَن

چاتام اؤزینگه ده گؤرَگ   آرالانمیا بو مندَن

 

بایرام (نوذر استوار)

 

بایرام گلدی گلستانا یاز گلدی                 گو٘للی گؤله ترلان گلدی غاز گلدی

بایرام گلدی بولاقلار گؤزی جوشدی          گرمسیردن سرحده ائل لر کؤچدی

بایرام گلدی سو٘د ساغون چوخ اولدی        آج قاین لار  بولامادان دوخ اولدی

بایرام گلدی شویلی رختلر آلوندی            مورچالوخ لار دوممالاقلار بولوندی

بایرام گلدی جاشیر گو٘له اوتوردی             نوروز گو٘لی داغ و داشی گؤتیردی

بایرام گلدیدرریلر یاقی چیخدی                گو٘ن ایسسیننی قاتوق قورداقی چیخدی

بایرام گلدی سَس خیرریق دا جوشیندی   اوبا کؤچدی یاز یوردونا داشیندی

بایرام گلدی تاری گؤینی شاد ائیلَه           ائنگی ایل دئر یوخسیل لری یاد ائیله

 

مست مست (داوود حسن آقایی)

گؤزلری مستانه ائدمیش خلقی شامدان مست مست

اؤزی مست و گؤزی مست و چیخیب اُ میدانا مست

ساغر و پیمانه مست دئر  ساکن میخانه مست

چَکر اُ مضرابی مطرب مست مست مزقانی مست

مست مست دئر جمله مخلوق  تا اوتورموش گؤزی مست

گو٘لی مست بولبولی مست دئر  شمعی مست پروانا مست

گؤزلرینگدن بیمارام من بیر باخوشینگ درمانوم

سَن مسیحای زمانانگ مست گَل درمانا مست

مست عارف  مست عامه  هامی عاقل حالی مست

تا که اُ طاووس مستان چیخیب اُ بستانا مست

تا خرامان قرشی چیخدی سیلکینیب طاووس کیمین

ائلی مست  اوباسی مست دئر اَوی مست ایوانی مست

باخ بو گؤزلردن اولوب شامدان بورا مستان سرا

ساقی مست و رند مست و داوود دیوانا مست

بولوت (فرهاد هاشمی چارده چریک)

آیرولموشدور آسماندان   بیر قُودا گول یئره گلیر         بولوت چالیر هَلِی قهسسی یئرنن گوی  بیر بیره گلیر

دوزیلمیش داغ باشی درنا  چالینیر چنگ اینن سورنا     بولوت ائدمیش  نو و کهنا  گئریدن بیر تیره گلیر

یایخیلانیر سئل دره ده  هایلار جوشیر حنجره ده         گوزیم قالموش پنجره ده  نازلی یاروم بورا گلیر

بولوت سیززیر آق گوزینی   داغدان آلیر زیرمیزینی         گئنه گوللار قیرمیزینی  گویدن آتیر یئره گلیر

یئل بوکولمیش یول اوزوننه  چوبا ن بورکی گول اوزیننه گول بویانمیش چول اوزوننه جوشموش بولبول ایره گلیر

بوقولموش آیریلیق سسی  دوغولموش ائل هم نفسی توکیلمیش هیجران کررره سی  خزان گونلر پیره گلیر

ازلدن آیریلان یاریم  منیم ائلیم روزگاریم                      سرگلی یوخ جیرانلاریم  قوشولموش بیر بیره گلیر

بولوت اولیر دیلیم دیلیم  یئره سریر گولگز گیلیم            هوالانموش شیرین دیلیم   گئنه دوران سیره گلیر

اجاق یانیر ائل داغئننا  گوزیم یاشی چیراغیندا            گئنه چملر قیراغیندا  آق دوممالاق گیره گلیر

چکیب سس سسلره ساربان  اوزانموش یوللارا کاروان  بیکیل بیر باخ سنه قوربان اوچیب بوردان قیره گلیر

بولوشموش ائل صنم لری  بزدمیش قاش قلم لری       غریب اصل کرم لری  چارشوا گول دوره گلیر

چکمیش اوکه گیلیم باغلار  بولبول اوخور جیگر داغلار    دفک توتموش قره داغلار  اوچی لاردان زیره گلیر

چیخیر آینالار خورجیندان  سوز دئیر لیلی مجنوندان       فرهاد ائلینگ قولونجوندان  قچیر دیزی یئره گلیر

سینماییدی گوزیم دمی  یهو توتدی اوزیم دمی           قوشما اولدی گوزیم دمی  گرایلیم بیر بیره گلیر

دیل اوْجاقی

بو گۆنلر قشقایی نینگ شعر و ادبی اوْباسی(بئیلَسی)کُپ اوْلموشلار بیر بیر دٶیرینه وگؤینلری ایستئیر بیر یول یازانلارا و بو دیلی چوخ سَوَنلره گؤرسَدلر کی واری کس باشارا بیر خطینن یازا و بو خطی هامی قشقایی لر آنگلیا .آسان ایش دگیل . ایندیانان چز بو یوْل گئدیلمَمیشدی و هرکس اؤز سلیقه سینن خط یازیردی . اوْخویانلارینگ باشی قریشیردی و بیلمیللردی نه جور بو خطلری اوْخویالار و بو خطلرینگ هانی بیریسی دۆز دئر . یاخشی و گؤزل حرکت دیر .آداملاری کی بو ایش ایچی سَچیلمیشلَر دا ، دَیَرلی آداملار دیللر کی واریسی اۆرگ یانان دیر .بیر آخار یا کانال دا آچموشلار و چون یوْللاری بیر بیر دن ایراخ دئر و هرکس بیر استاندا ، مجازی فضادا بیر بیرنَن شُور ائدیللر . امیدواراگ بؤیوگ و مهربان تاریا کی بو یوْل دا باشلاری اۆجه اوْلا و هر خط و نیشان سچدیلر ، واروموز احترام قویاگ تا بو لایلاندیگدان و باشی قریشیقلیگدن واروموز نیجات تاپاگ . الله ا تاپشوریرام  بئلَنگزی .    

منی باغیشلا(شعر از ارسلان شعر قشقایی ارسلان میرزایی)

آیریلیب گئدنده بو اوزاق یولو

دالینگچا گلمه دیم منی باغیشلا

من سنی گوزه لیم گوزلریم نورو

تانییب بیلمه دیم منی باغیشلا

 

بو یوللار گوتوروب آپاردی سنی

آپاریب محنتدن قوتاردی سنی

اوره گیم چوخ گزیب آختاردی سنی

تاینگی بولمادیم منی باغیشلا

 

ترپندی دوداغینگ ملک خویونگدا

بالیق کیم توردایدینگ آستا بویونگدا

شانلیگینگ چاغیندا سنینگ تویونگدا

آغلادیم گولمه دیم منی باغیشلا

 

روزگار بئلمه فرصت وئرمه دی

تا عومور آلمادی عبرت وئرمه دی

غروروم الیمه رخصت وئرمه دی

یاشینگی سیلمه دیم منی باغیشلا

 

آیریلیق چاغیندا دئدینگ گله رم

گلمه دینگ قدرینگی ایندی بیلرم

اوزوم اوز یانیمدا دئدیم اوله رم

من سن سیز اولمه دیم منی باغیشلا

 

نیج اولور(شعر از عوض الله صفری کشکولی)

نیج اولور

یادا سالسانگ مَنی سَن بیردَن ایراقدان نیج اولور  سراغ ائدسَنگ منی سن سؤنمیش اوجاقدان نیج اولور

من کی عهد ائیلَمیشَم جان وئرَسیم ائل یولونا             ایندی بیر زار اۆرَگیم دوشسَه ایاقدان  نیج اولور

گَزیرَنگ یاز چاقی دئر گؤیچَگ اولان باغچه لَری              خبر آلسانگ منی بیر غنچه دوداغدان نیج اولور

هاچانان چز نازلی گۆل، گیزلی سؤزیم دؤشدَه قالا        ائشیدَم خاطره نگی نازلی دوداغدان  نیج اولور

ائیلَدینگ صنعان اۆرَگ ترسا گؤزینگ دوساق اوستی       بیر آچانگ قوچوقونی باخسانگ اوزاقدان  نیج اولور

سَن گئدَندَن سورا بیر آرخا بولونمادی منه                   سوروشانگ دردیمی سَن بیر قره داغدان نیج اولور

دالقالی دریامیزینگ بیرجه قیزیل بالوقی سَن               احوال آلسانگ بو سویوز داشلی بولاقدان نیج اولور

دَلی گؤنگیل سَمَدی هر گۆنه بیر رنگه چیخَه                ایراق ائدسَنگ منی سَن هرنه بویاقدان نیج اولور

تاری جان سَر باشیما یازدا گۆمیش دامچالاری             داریخا غملی جانوم سونمیش اوجاقدان نیج اولور

اۆرگیم سن تا وارانگ نازلی گؤزل ، ناز چَکَسی            بیر دِئیلسَه نیشانوم غنچه دوداغدان نیج اولور

بو قره قیر گئجه دَه قوی من اولام آی قوناقی              بیر غریب ایشدَه گؤزینگ گؤرسَه قوناقدان نیج اولور

بیر قرن غنچه لَری بیچمیش اولا ظلم اوراقی              بیر گیلِیلیگ من ائدَم کَسکین اوراقدان نیج اولور

شعر جوان و قوجا (یوسف شیبانی)

بیر گون بیر جوان گورمیشدی بیر قوجا           چوخ اگیلمیش یئره باخیر نابجا

مغرور جوان دوشدی فکره ائله جا              دئدی نه گزیرنگ یئرده سن قوجا

دئدی نئیه مونینگ گوزی سولانیر               نمنه ایتیرمیش یئره دولانیر

قوروموشدئر بیر گوجینن بولانیر                 دئدی هرنه سئیرنگ وئررم من قوجا

قوجا دئدی ایتیرتدیگیم گران دئر                هرکیم دئسه من وئررم یالان دئر

دَیمَه منه منیم دردیم قلان دئر                  اوغول دئدی چاره گوردَم من قوجا

دئدی هرنه سئیرنگ آللام من سنه            خوب یئملی آللام وورانگ بدنه

گر طلا ایسترنگ فرمان وئر منه               هرنه سئیرنگ سنه وئردَم من قوجا

قوجا دئدی جوانلیگیم ایتمیشدئر               خوش دورانوم آدسانیم ایتمیشدئر

قرنگی گلمیشدئر گونیم باتمیشدئر            گر باشارسانگ جوانلیگدن وئر بیجه

تورپاقدا گزیرم من جوانلیگی                    خوش دورانی سلطانلیگی خانلیگی

جوان بیلمز قوجا جیگر قانلیگی                جوانلیگ گوندیز دئر قوجالیگ گئجه

جوانلیگ بیر زاد دئر آلمالی دگیل              تئز گَچیر هئچ کیمه قالمالی دگیل

ایتیرَندَن سورا بولمالی دگیل                   دئمه هرنه سئیرنگ آللام من قوجا

مغرور جوان بیر آز گلدی اوزینه                  چوخ فکر ائتدی اُ قوجانینگ سوزینه

گوزلریندن یاش توکیلدی اوزینه                 دئدی سَنینگ غلامینگام من قوجا

 

مرتضی علی(شعر از شهریار خلیلی)

                         مرتضی علی(شعر از شهریار خلیلی)

اُ که شاه مردان وصی رسول                    عالمه سرور دئر مرتضی علی

اُ که ولایتی اولموشدور قبول                     امام و رهبر دئر مرتضی علی

 

حقیقت مظهری ، اعمالی میزان                 حق سوزلر بویوران حق سوزلر یازان

خیبرینگ درینی یئریندن قازان                     یار پیمبر دئر مرتضی علی

 

اُ که پادشاه دئرعوام رختینده                      ایزیگی باقوشلار رکوع وقتینده

قیامت گونینده بهشت تختینده                   ساقی کوثر دئر مرتضی علی

 

میدانا گیرنده قشون دوندَرن                      ذوالفقار چکنده قامت سیندیرن

دشمنینگ سانونا شکست ائندیرن              حیدر و صفدر دئر مرتضی علی

 

کعبه د مولود و شهید محراب                      صراط مجسم اُ اعمال ناب

سَلونی سویلیَن بویوران جواب                     علم شهرینه در دئر مرتضی علی

 

اُ که سرالله دئر معرفتیندن                         لافتی لقب دئر شجاعتیندن

هرنه دئیَگ آز دئر سخاوتیندن                      هدایت گستر دئر مرتضی علی

 

شهریار مولاسی حیدر کرار                        لیله المبیت د اولان جان نثار

الله رضاسونا ایلیَن ایثار                             اقای قنبر دئر مرتضی علی

 

مولا علی ع تولدینی واری قشقایی لارا تبریک دئیرم و الله دان سئیرم بوگونی هامو موزا موبارک ائده و قیامت گونی بو ارزشلی کیشینینگ شفاعتینی بیزدن دریغ ائدمیه . بابا و کیشی گونی دا موبارک اولا انشاالله .

قیل(مو)

قیل (qil) مو

اصطلاح / ضرب المثل	آوانویسی بین المللی	کنایه از /معنی/معادل فارسی
قیل سیچمیر	qil sitʃmer	خسیس – نم پس نمی دهد
قیلّێ قیل سیز ائدمِیر	qillə qilsiz Ɛdmer	برایش علی السویه است
بورون قیلێ	burun qilə	موی دماغ – مانع – مزاحم
قیلینَّن چالیشدێ	qilinnæn tʃaliʃdə	نزدیک بود...
بیر قیلَه بَند دئر	bir qilæ bænd dər	به موئی بند است
گیرینَه گَلمیش قیلّێ قیل سیز ائدیر	girinæ gælmiʃ qillə qilsiz Ɛdir	قدر نمی داند – ناز می کند
قیللی	qillə	پرمو – خشن – نتراشیده و نخراشیده
قیل چیرپمگ	qil tʃirpmæg	آماده سازی موی بز جهت بافت و نظایر آن که با ترکه های بلند و غالبا توسط زنان انجام می شود

برای آشنائی بیشتر به کتاب "برگزیده اصطلاحات و ضرب المثلهای ترکی قشقایی" نوذر استوار چاپ انتشارات قشقایی مراجعه شود .