بویور(نوذر استوار)

جانیم آلیرانگ بویور

درده سالیرانگ بویور

منیمکی نن اؤلچمئیرانگ

ئی تر چالیرانگ بویور

قولاقوم جینگیلئیر(نوذر استوار)

پنجشنبه دئر هئی پیرریلئیر او٘رَگیم

بوقازومدا قالیر اوتان چؤرگیم

قولاقوم جینگیلئیر دو٘شیر یادوما

آتام آنام او٘جه دیرلیگ دو٘رَگیم

بو٘کو٘ل(نوذر استوار)

دوداغینگ داغ الوو اؤپیش بیشیریر

گؤزلرینگ گؤزیم ایتینی کیشگیریر

او٘رَگیم کسیلیر کافر بیر بو٘کو٘ل

بو سفره دن آج آداما ائتیریر

کارِوان(نوذر استوار)

دنیا کارِوانسرا بیز کارِوان

قونیر کؤچیر هر کارِوان نئچه گو٘ن

امانت دیر هرنه هر کیمسه د وار

هر ایگید بیر قوز نگهبان نئچه گو٘ن

بیری اولاد گؤزچی سی گو٘ندن شاما

تیتیردیر هی تن و جان نئچه گو٘ن

بیری مست دیر مال و ملکه  شوکته

تانومئیر هئچ رعیت و خان نئچه گو٘ن

بیری گئدیر توسباقا کیمین آرام

بیری یورقا عین دُوشان نئچه گو٘ن

 

ادامه نوشته

ساعت پخش برنامه رادیویی آغیر ائل در سال 99

در سال 1399 برنامه رادیویی آغیر ائل تولید رادیو دنا مرکز کهگیلویه و بویراحمد پنج شنبه ها و جمعه ها ساعت 22:30 پخش میشود . این برنامه از بخشهای مختلفی تشکیل می شود : شعر چیققینی ( شعرخوانی مجری یا شاعران قشقایی با صدای خودشان) بیر بلگ تاریخ دان ( خوانشی از یک رویداد در بین قشقاییها )  ال ایشی(معرفی صنایع دستی قشقاییها) اوخومالی کیتابلار(معرفی تازه های کتاب قشقایی) اورگدن گلن  اورگه اوتورار (آواها و نواهای قشقایی حرفه ای و غیر حرفه ای)  بویوگ لر ایقیننه(معرفی بزرگان و فرهیختگان قشقایی) اویونلار  اویونچی لار(معرفی بازیهای قشقایی) آغیر ائلدن ائنگی خبر (آخرین اخبار قشقایی ها در همه زمینه ها) و....  این برنامه روی موج متوسط am فرکانس 891 کیلوهرتز  , fm  فرکانس 94 مگاهرترتز  پخش می شود . این برنامه را در پخش زنده وبسایت yasouj.irib.ir و  ایران صدا پخش زنده رادیو دنا بشنوید و در شبکه های اجتماعی به نشانی aghirel_barnamase@  جستجو کنید

تهیه کننده آلب ارسلان محمدی پور    نویسندگان  نوذر استوار الب ارسلان محمدی پور   مجریان : نوذر استوار  مسعود قهرمانی  گزارشگران : پریسا کاظمی  جناب نامداری و گزارشگران افتخاری از همه مناطق قشقایی نشین  کارشناسان : دکتر رجایی پناه ، دکتر کیانی ، دکتر مردانی ، ارسلان میرزایی ، استاد صفری کشکولی و....

گلمیش گچمیش گلر گچر(نوذر استوار)

گلمیش گچمیش  گلر گچر

اوز مئیلینه اجل سچر

بو دونیادا بونی بیلدیم

هرکیم هرنه اکه بیچر

ال یودوم (برای کرونا)

بسکه داها ال یودوم

قورخدوم و قچدی سودوم

سئیرم قازام ویر وئرم

اللریمدن ال یودوم

سن مَندن زرنگ ترَنگ (شعر طنز - نوذر استوار) از کتاب بالدان شیرین

 

پورسالیگا سئیردێ گئده بیر کیشێ            اُ گۆن فقط بویدێ کیشی نینگ ایشێ

قره ایتی جلوسوندان گئدیردێ                 چَمَلاسلانیردێ شیت شیت ائدیردێ

هرنه داشلادێ دؤنمدێ قره ایت              داهی ظهر اولمیشدێ کیشێ اولدێ شیت

جیبینده پۆل آپاریردێ پورسایا               آتدێ قره ایته تورمادێ سایا

دئدێ سن مندن زرنگ تَرَنگ بویور        پورسایا گئد بیرێ اَلینگێ یویور

مولوی نینگ شعرێ یادوما دۆشدێ         اُ نِی چالان کێ بیر گۆن سحر جوشدێ

نِی چالیردێ بیردن آردێ آچولدێ           نِی یی قویدێ آردونا تئز بۆکۆلدێ

دئدێ سن اِیتَر چالیرانگ بویور چال        بئله معلوم نی چی سَنَنگ  نی یی آل

داش (سنگ) نوذر استوار

 

داش نمه دئر  کوتور؟ داغلار  مایه سی؟

یا کی یئرینگ ایچرده کی لایه سی

 

رِی َ داش دئیللر کوتورا دا داش

چای دا آتلاماج دا اوتورا دا داش

 

چئر اولوبدور قاشا هر آج قورد ایچین

اوک داشیا مشک داشیا یورد ایچین

 

همی سوپان داشی هم میخ دویَن دیر

اجاق داشی هر یئرده توی شویَن دیر

 

یاغوش یاغا سهله باقلوق دوزَدیر

اورگینی ایرتیر قاقلوق دوزَدیر

 

یورناق آدامینگ آرخا تکیه سی دیر

برنو دمینده سنگر دکه سی دیر

 

حتی گوردا آخیرکی بالشتینگ دیر

آخیرکی یولداش، نفسدن دوشدینگ، دیر

 

داشدان دئدیم داشدان داشا آتلادیم

شعر ایبلیگی اینگه داشا سابلادیم

 

داشدان دئدیم داش اورَگلی دن دئیم

چورگ وئرمز چوخ چورَگلی دن دئیم

 

داشدان دئدیم داش اورَگلی دن دئیم

بی بخار اوجه دیرَگلی دن دئیم

 

داشدان دئدیم داش اورَگلی دن دئیم

اورگ قیررن هل میخک لی دن دئیم

 

داش باشونا دوشسون داش اورَگلی نینگ

چورگ چاخارتمیان پئس چورَگلی نینگ

 

داش باشونا دوشسون داش اورَگلی نینگ

سیندیرن بیتدیرمئین میخگ لی نینگ

 

سیندیرمه هئچ اورگ تا باشاریرانگ

اورَگی ائدمه داش تا یاشاریرانگ

آغیر ائل در شش ماهه دوم 96

برنامه آغیر ائل در شش ماهه دوم سال 96 چهارشنبه ها ساعت 22 و جمعه ها ساعت ده شب 21:30 پخش میشه .

تلفن برنامه 07433222222

پیامک   30000741

نشانی اینترنتی yasouj.irib.ir

 

آغیر ائل

سلام . وقتتون به خیر . به روز رسانی مدتیه دچار وقفه شده . گرفتاریهای کاری مانع این به روز رسانی است . به  نظرم آمد پس از کش و قوسهای فراوان در زمان پخش برنامه "آغیر ائل " آخرین زمان پخش این برنامه را که احتمالا دیگه تغییر نکنه خدمت دوستان اعلام کنم . تاپایان شش ماهه اول سال و احتمالا تا پایان سال، چهارشنبه ها ساعت 19:15 و جمعه ها ساعت 21 آغیر ائل از شبکه دنا پخش میشه  . همراهی همیشگی شما با این برنامه ، ادامه کار را با سرعت و قوت بیشتری ممکن میسازه .

کتاب "بالدان شیرین" رسید

کتاب "بالدان شیرین" (شیرین تر از عسل)با محتوای گولملی قوشما چیقینی (مجموعه شعرطنز) به بازار رسید . این کتاب در بر گیرنده ی بخشی از حاضر جوابیها، افسانه ها ، باورها و اتفاقات شیرین قشقایی هاست که به صورت نظم و نثر توسط نوذر استوار به رشته ی نگارش درآمده و در قطع رقعی توسط انتشارات قشقایی شیراز به زیور طبع آراسته شده است . این کتاب علاوه بر حفظ برخی از باورها ، داستانها، افسانه ها ،عبرتها و اتفاقات شیرین قشقایی هدف بزرگتری را نیز دنبال می کند و آن نگارش ترکی قشقایی با الفبای فارسی است . آنچه تا کنون در نوشته های نویسندگان و مورخین و شعرای قشقایی در این باب دیده شده است ،نگارشهای متفاوتی است که علاقه مندان این زبان شیرین برای بیان مکنونات قلبی و تاریخ و شعر و ادبیات ترکی  به کار برده اند و خوانندگان قشقایی را در نوعی سردرگمی رها نموده اند . در این کتاب تلاش شده است تا بر خلاف کتب پیشین نگارنده که از آوانگاری بین المللی برای این نوع نگارش بهره می برد ، صرفا از الفبای فارسی با کمک برخی نشانه ها که استفاده ی بیشتری داشته اند بهره گرفته شود . در این کتاب برای هر آوا در ترکی قشقایی تنها یک نشانه مورد استفاده قرار گرفته تا خواننده سردرگم نشود . برای مثال حرف "و" اگر نشانه ای نداشته باشد در ترکی قشقایی با  5  آوا می تواند تلفظ شود . قول=بازو   غول=غلام و نوکر  گول=گل  گوز= چشم  تول= تاول .خواننده با مشاهده ی این حرف ، کدام آوا را باید در نظر بیاورد؟ اگر ادبیاتچی نباشد یا نظیر بسیاری از خوانندگان جوان با دستگاه آوایی ترکی قشقایی آشنا نباشد ، هر تلفظی را میتواند در نظر بگیرد و چون کلمه بی معنا می شود  دلزده شده متن را رها می نماید . اما در آغاز این کتاب صرفا یک راهنمای چند حرفی برای استفاده صحیح از مصوتها=vowells (حروف صدا دار)آورده شده و در متن کتاب تا حد امکان به این نشانه ها وفاداری شده است . با این نشانه ها این واژه ها به صورت زیر نوشته می شوند و آواهای صدادار یا مصوتها در آوانگاری بین المللی به همراه آنها آورده شده است:

قوْل > o    غول> ou     گۆل> y     گؤز> œ     تُول>ow

نگارنده تعصبی برای استفاده از این رسم الخط خاص ندارد اما به نظر می رسد یک گام برای یکسان سازی شیوه نگارش ترکی قشقایی با الفبای فارسی است . تا چه قبول افتد و چه در نظر آید .این کتاب را از انتشارات قشقایی و کتابفروشیهای معتبر شهرهای قشقایی نشین تهیه فرمایید .

قیل(مو)

قیل (qil) مو

اصطلاح / ضرب المثل	آوانویسی بین المللی	کنایه از /معنی/معادل فارسی
قیل سیچمیر	qil sitʃmer	خسیس – نم پس نمی دهد
قیلّێ قیل سیز ائدمِیر	qillə qilsiz Ɛdmer	برایش علی السویه است
بورون قیلێ	burun qilə	موی دماغ – مانع – مزاحم
قیلینَّن چالیشدێ	qilinnæn tʃaliʃdə	نزدیک بود...
بیر قیلَه بَند دئر	bir qilæ bænd dər	به موئی بند است
گیرینَه گَلمیش قیلّێ قیل سیز ائدیر	girinæ gælmiʃ qillə qilsiz Ɛdir	قدر نمی داند – ناز می کند
قیللی	qillə	پرمو – خشن – نتراشیده و نخراشیده
قیل چیرپمگ	qil tʃirpmæg	آماده سازی موی بز جهت بافت و نظایر آن که با ترکه های بلند و غالبا توسط زنان انجام می شود

برای آشنائی بیشتر به کتاب "برگزیده اصطلاحات و ضرب المثلهای ترکی قشقایی" نوذر استوار چاپ انتشارات قشقایی مراجعه شود .

چورَگ(نان)

چورَگ (نان) در بین قشقایی ها جایگاه ویژه ای دارد . چورگ قوت غالب به حساب می آمد و می آید . چورگ از آرد گندم، آردجو، مخلوطی از این دو و یا حتی مخلوطی از آرد گندم و آرد بلوط می توانست باشد . چورگ برکت سفره بوده و دارای قداست و احترام است . چورگ را روی ساج تهیه می کنند و در دسته های سه یا پنج تایی تا و نگهداری می کنند که به آن دسسه می گویند . لقمه ای که با چورگ گرفته می شود بوکیل و چورگی که بصورت ویژه و کمی کلفت تر تهیه می گردد موشتک گفته می شود . چورگ را در ایام شادی با کمی شکر و یا زعفران تهیه می کنند و به آن شیرین چورگ می گویند . اما چورگ تنها به معنی نان به کار نمی رود و گاه استعاره از واژه ها و معانی و مفاهیم دیگری است - چورگ گاه به معنی عام غذا به کار می رود (گئدگ چورگ یئیَگ - بیر تیکه چورگ یئیَم الان گلَرَم) منظور در اینجا خوردن نان خالی نیست ممکن است منظور هر غذایی باشد - به معنی تلاش و کوشش(چورگ چاخاردان دئر) منظور اهل تلاش است - به معنی دست و دل باز(چورگلی دئر) - به معنی روزی(تاری بیر چورگ سفره نگه قویموش....)- به معنی کار و شغل(بو چورگی فیلانی قویدی منیم اتتگیمه)

با چورگ اصطلاحات و تعابیر متفاوتی ساخته می شود:

سوئینگ یخ چورگینگ ایسسی

چورگیمی دورقادینگ قانا

چورگیمی کسدینگ

اوز چورگینگ یئه اوزگه گپینی چالما

چورگی یاق ایچینده

اوزگه ایتینه چورگ آتیر

ایش باشونا گتیردی کی ایت الیندن چورگ آلمیا

اولی لَر دئیر شاید دیرریلَر حالوا چورگ یئیر

بیر چورگ یئه بیر چورگ وئر تاری درگاهونا

نئچه قشقایی ضرب المثلی(چند ضرب المثل قشقایی)

آقزی اگیرری آدامی بوینی آردونان تانوللار(آدم بد حساب از چهره اش پیداست حتی از پشت سر)

آقلاماز آقلاماز آقلیانا تویدا آقلار(حسنی به مکتب...)

بیرلیگ اولماسا دیرلیگ اولماز(وحدت از اتفاق خیزد)

دادمالی دئر  دویمالی دگیل(کنایه از توجه به دیگران در خوردن و... می باشد)

سن اوشاقینگ آدینی قوی تا بیز چاقوراگ(در چازنه زنی باشلوق و مهریه خواستگاری استفاده می شود)

گلدی گچدی قوردلی مهرگان . اون بیر آی ایگیرمی دوقوز گون داهی وار(کنایه از آدمهای عجول و کم طاقت)

قارقاسی خیر قاقولاماز(زبان خیر نمی گشاید)

یاغیش هاردا؟ چورگ اوردا(هرجا باران(آب) هست آبادانی همانجاست)

یاغیش یاغدی یاریغلار بیتدی(باران مرهم دردهاست)

یولونان گئدن آزماز(کنایه از راه راست و بیان حقیقت است )

ائدمه بو رنگی(شعرطنز ترکی) از مجموعه "بالدان شیرین" شعر چیقینی - نوذر استوار

                                      هر رنگ ائدیرَنگ ائد. ائدمَه بو رَنگێ

 

بیر کیشی نینگ بیر گونی ایپ واریدێ                     اُباسێ رنگرزدَن چُوخ آرالیدێ

سِیردێ گئدَه ایپلَرینێ بُویادا                                 یُولا دﯙشدێ رنگرز اﺆینَه پیادا

رنگرزَه دئدێ یاشیل ائد ایپلَرێ                              تَلَسیرَم ایشیمی آت ایلَرێ

رنگرز دئدێ گئد اُن گﯙندَن سُرا گَل                       چونا چالما  منَه اوزادما متل

کیشی گئتدێ اُن گﯙندَن سُرا گَلدێ                      رنگرز اُویدێ گَپێ آما اُ دَیلدی

دئدێ یاشیل یُوخومودێ بُوز ائدَم؟                           بیر قشنگ گورمَلێ رنگێ قُوز  ائدَم؟

گئد اُن گﯙندَن سُرا گَل ایپینگ آپار                         هرکیم گﺆردێ اَلینگدَن گﺆیدَه قاپار

کیشی گئتدێ اُن گﯙندَن سُرا گَلدێ                       رنگرز اُویدێ گَپێ آما اُ دَیلدی

دئدێ بُوزوم تﯙکَندێ سارێ ائدَم؟                           سارێ ایپلَرینگێ من وارێ ائدَم؟

اُن گﯙندَن سُرا ایپینگ آمادا دئر                              ایپینگ کالافا دئر رنگێ سادا دئر

کیشی گئتدێ اُن گﯙندَن سُرا گَلدێ                        دئدێ ایپیم بُویادماگێ نیج اولدێ

رنگرز دئدێ نه بویاتدیگ؟ هانی ایپ؟                      دیش گﺆرمیشَنگ ؟ اوخو باشینگا دﯙشیب

کیشی دئدێ ایتیردمَه نام ننگێ                              هررنگ ائدیرَنگ ائد. ائدمَه بو رنگێ

 

دارقا قهسی(ملودی ساربان) با صدای فرود گرگین پور

 

                                                        دارقا قهسی

در افسانه ی ساربان که از زبان فرود گرگین پور روایت می شود  دوبرادر ساربان را در کوچکی دزدیده به محلی بسیار دور از خانه و ایل می برند . بچه ها بزرگ می شوند و با وجود قدرت و مکنت، همیشه  غمی در دل حس می کنند بی آنکه از علت آن سردربیاورند . روزی به نزد پیر آن طایفه می روند و مشکل خود را در میان می گذارند . پیر ، داستان دزدیده شدن آنها را بازگو می کند و می گوید اگر می خواهید به خانه خود برگردید پای اشتر خود را ببندید و بر گوشش نی بنوازید . وقتی به جوش آمد و اشک از چشمان او سرازیر شد بر آن سوار شوید . شتر شما را به خانه پدری تان باز می گرداند . ساربانان جوان چنین کردند و سوار بر شتر به سوی زادگاه خود روان گشتند . در میانه راه یکی از برادران خواست دل و جرات برادر دیگر را بیازماید . او از شتر در فرصتی مناسب پیاده شد و سر راه برادر دیگر کمین کرد . وقتی برادر با شتر نزدیک شد به او ایست داد و پسر به هوای دزد سر گردنه، او را با تیری از پای درآورد . مدتها به دنبال برادر خود می گشت تا این که متوجه شد کسی که کشته برادر خودش بوده است و شروع به زاری و فغان نمود . استاد فرود گرگین پور ضمن روایت زیبای این افسانه به نواختن آهنگهای مرتبط در سه بخش می پردازد که بسیار سوزناک و زیباست . برای شنیدن این افسانه و ساز روی لینک زیر کلیک نمایید .

 

http://www.uplooder.net/cgi-bin/dl.cgi?key=fbe2af6d39746cc2eef25dc92d7068f0

اوزاما دورنا(شعر طنز) از مجموعه ی بالدان شیرین(شعر چیقینی) نوذر استوار

                                        اوزاما دورنا

باباما دئدیم دِه حسنعلی دَن                        بیر گون عاقل بیر گون بورّی دَلی دَن

دئدی چوبانوموش آما دانوشان                   رعیت ایندان هم کیخاینان گؤروشَن

آخیرلَری قوجالموشدی ناتوان                    اُوغولی شاه علی  بیر گولّی جوان

شاه علی گئتمیشیدی بیر گون تُویا              جاهالیدی جاهالّارنان اُوینایا

شام اوستی کَلَشی سیرمیشدی گئدَه              اوزامادورنادا اؤزین گؤرسَدَه

کَلَشی لایلاموشدی اوین ایچیندَه                  گئری گَلمیشدی اوزیارا قیچیندَه

کَلَش اُ گونلَر آزیدی یُوخیدی                      بازار ایراقیدی  یُولی چُوخیدی

بیر اوشاقینگ ایکّی ایلَه اوچ ایلَه                بیر کَلَش گیرینَه گَلیرمیش هیلَه

سحر حسنعلی کَلَشی شالّا                         اَلینَه آلموشیدی اوزون هُولّا

اُوغولونا اُویناماگ اؤرگَدیردی                  تُویدا کَلَش ساخلاماگ اؤرگَدیردی

وورولیدی شال آلتونا کَلشی                      هُو ائدیردی  مَدُو اوینیردی ناشی

آناسی اُوغولی ! بئلَه اُوینالّار                     بئلَه اُوینامایان کَلَشی لایلار

عمل دَه اوشاقونا یُول گؤرسَتدی                 اوشاخ، اَدَبی بیر هُولّاینان داتدی

معلم آقاجی ادب گَتیرَه                              اِی دیر کی نازلی بی ادب اُوتورَه     

پئس درد (شعر طنز) برگرفته از مجموعه بالدان شیرین(شعر چیقینی) نوذر استوار

                                                   پئس درد

حاج آیازِ عَمَلَه مریضیدی                           اوتور توروبدان داها عاجیزیدی

گئتمیشیدی عیادتَه مسّیح خان                 یولداشی خونکاریدی گؤینی یامان

تَلَه بازلی دا ایکّی بویوگ کیشی                 آرالِیلّاردی پئسیندَن خوب ایشی

مَسّیح خان دئدی حاجی مریضلیگی            بابام دردیندَن دئر آلا گؤزلیگی

حاج آیاز کی دانوشمیردی نئچَّه گون            باش اوخاری ائتدی بیر یاری بوتون

دئدی بَبَم نَه درمان ائتدینگیز سیز                باخاگ اُدَرمانا  بولاگ چارَه بیز

مسّیح خان دئدی هر نَه درمان ائتدی          چارَه اولمادی بابا اؤلدی گئتدی

حاج آیاز باش قویدی یئرَه تاپشوردی            مسیح خان گَپی تیر اولدی اوتوردی

کیشی گورگور گورّولیردی امیدوار               مسیح خان گَپی دونیایی ائتدی دار

مسیح خانّان آیاز آدی جفت اولدی             حاج آیاز قانلی سی  بیر سرکوفت اولدی

اصطلاحات و ضرب المثل های قشقایی(معرفی کتاب)

کتاب "برگزیده اصطلاحات و ضرب المثل های ترکی قشقایی " وارد بازار شد . هدف این کتاب معرفی گلچینی از اصطلاحات و ضرب المثل های ترکی قشقایی است که در حال حاضر در میان گویشوران این ایل بزرگ  جریان دارد . این اصطلاحات و ضرب المثل ها بر مبنای بسامد استفاده از اسامی خاص  در دسته بندی های مختلف قرار گرفته  سپس به ترتیب الفبای فارسی مرتب شده اند . اسامی گیاهان ، حیوانات ،اعضای بدن،رنگ ها، ایزار ، اشخاص،عوامل طبیعت،البسه و...که در اصطلاح سازی و ضرب المثل سازی قشقایی ها کاربرد بیشتری دارند  در این دسته دبندی ها جا گرفته اند . تلاش شده است جهت خواندن آسان تر و قابل فهم تر ضرب المثل ها ، هم از الفبای فارسی و هم آوانگاری بین المللی(IPA )بهره گیری شده و معنا یا معادل فارسی آنها نیز آورده شود . راهنمای استفاده از این نوشتار با ذکر مثال های ملموس از واژه های اصیل ترکی قشقایی در آغاز کتاب قرار داده شده است .چاپ این کتاب را انتشارات قشقایی شیراز بر عهده داشته است  .جهت تهیه این کتاب علاوه بر انتشارات قشقایی شیراز در خیابان پیروزی می توانید در شیراز به کتابفروشی بلادی و مولوی در چهارراه زند- در شهرضا به استریو هایلار در خیابان طالقانی پاساژ فردوسی و در شهرهای سمیرمُ بروجن ُ دهاقان ُ آبادهُ اقلید ُُفیروز آباد و گچساران به محل فروش کتابهای قشقایی مراجعه نمایید .

---

 

برنامه رادیویی آغیر ائل

ساعت پخش برنامه رادیوی آغیر ائل تغییر کرد . بدلیل تغییر ساعت شرعی و جابجایی کنداکتور رادیو یاسوج ُساعت پخش این برنامه به ساعت ۱۵/۸ پنج شنبه شب ها تغییر یافت . در صورت هرگونه تغییر مراتب اطلاع رسانی خواهد شد .

حسنعلی اولنمگی _ از مجموعه "بالدان شیرین(شعر چیقینی) - نوذر استوار

                                       حسنعلی اَولَنمَگی

اُندا کی ایلخانی ، کیخا واریدی                     هر اُبانینگ اَیَسی بیر خانیدی

قانونیدی هر کیم هر ایش گؤریردی                ایجازّاسینی اؤز خانی وئریردی

حسنعلی تله بازلی تُوی ائتدی                     کیخا ایجازّاسینی باشدان آتدی

خبری چُوخ تئز کیخایا ائتیشدی                     هرکیم دئدی حسنعلی دَن گَچدی

حسنعلی احضار اولدی سابا تئز                    ائتیشدی قولدوقا قورخموش آلا گؤز

عذر ایستَدی کیخانینگ محضریندَن                 وارد اُولدی اوّل خواهش دَریندَن 

کیخا دئدی  اینّی بیر لوک  وئرَسینگ               بو گوناهینگ تَقاصینی  گؤرَسینگ

حسنعلی دئدی منیم لوک یُوخوم                   من یَتّیمم منیم بیر بؤیؤگ یُوخوم

کیخادان اصرار بو کیشی دان انکار                   گَپ لَری بیربیری وورمادی انگار

حسنعلی دئدی کیخا  گَلینی                          الله یولوندا وئرمیشلَر اَلینی

من بینوا من بیکسینگ اَلینَه                          قورد دوشایدی خبر وئرَن دیلینَه

آن ایچَرَم دونن گئجه بیر آقاج                          گَلین ایندان بو گناهکارِ ویرّاج

اؤز اُورتاموزا قویموشاگ یاتموشاگ                  کیشی زیفه لیگی باشدان آتموشاگ

کیخا مندَه نه لوک واروم نه قویون                    گَل داها باشوما توتما سن اویون

گلینی من بویگین یولّارام گئری                       ایلَرکی تَکّی من تک سالدام یئری

بو حیله ینان گَپیندان حسنعلی                      کی گؤینیزدا اونا شاد دِیَنگز دَلی

کیخانینگ توتولموش تصمیمین دَیشدی           دووه وئرمگینگ تاوانوندان قچدی

                                                                                                                     

                                  

حسنعلی اردودا - از مجموعه "بالدان شیرین" (شعر چیقینی) - نوذر استوار

                                          حسنعلی اُردوسی

چوخ بؤیوگ ائلیدی قشقایی ائلی                قوشوندا ،اردودا ، لشکرینگ بئلی

هر طایفا نینگ سهمیه سی مشخص           هر تیره نینگ تفنگ چی سی نچّه کَس

اردونینگ بیریسیندا بیر اَمریَه                        اوزاتدی خان کیمه؟حسنعلی یَه

حسنعلی خوردا اوشاخلی ایدی                   اردویا گئدمَگدَن چوخ عاصی ایدی

کاغذی وئردی بیر بدبخت چوبانا                     دئدی گئد اردویا بودا نیشانا

خان دئدی حسنعلی یی گَتیرینگ                  دُورد الیاقینی باقلایینگ قَطیرینگ

حسنعلی دئدی قوربان آمان وئر                     اوک چَکیرَنگ اوّل آرپا سامان وئر

بیرینی قورخوداسونگ کی مال واری                اینگه گؤتی چَه دونیادا آل واری

بیرینی قورخود کی یِمِیر فیطیری                     شومارایا  گَلمِیر آت قطیری

دووَسی قویونی چوبان دارقاسی                    یئره گَلمیر گئجه گوندوز آرخاسی

منیم اوشاقلاروم سَن آجوندان گؤر                  بَلیط بَلگَه سی اوچَندَه سیچیرِیر

آقزونی آچیر گؤیَه دئیر چؤرَگ دئر                      یالان دمِیرَم تصدلیق گَرچَگ دئر

سَن بو آجی سویوزلاری ساخلادانگ               بیر تاپوینان بِلَه لَرنی آلّادانگ

حسنعلی  قوشونونگا   یان اولور                    اردو بِلَه سینَه چوخ آسان اولور

حسنعلی باقوشلاندی مرخص                       یئرینه یولدادولار بیر داها کَس                       

بو دفعه دَه حسنعلی نینگ دیلی                    دادونا ائتیشدی آچدی موشگیلی

اولمیا یالان گرچگ اولا(شعر طنز ترکی قشقایی) - از مجموعه "بالدان شیرین" (نوذر استوار)

                                      اولمیا یالان ، گَرچَگ اولا

مُلا نصر الدین بیر یئردَن گئدیردی                        بِکارلیگدان قیچینن یئراَشیردی

آلله دان بیر قارپوز گﺆزینَه گَلدی                          قارپوزلیگ دَگیلدی ، شانسونا گَلدی

اَگیلدی قارپوزی آتدی توربایا                               رُو ائتدی کی گئدَه چاتا اوُبایا

دوروبَردَن خلق بو قارپوزی گﺅردی                        ملا دان سروشدولار ملا توردی

دئدیلَر ملا بو قارپوز هاردایدی؟                             بیز بیلردئگ بوردا قارپوز اولسایدی

دئدی بو یال آردی دولی قارپوز دئر                      اَلَه دئر کی انگار گﺆیدا اولدوز دئر

یئرینَن سورمه سی خلق یولا دوشدی               قُجالی جاهالی تمام اَقیشدی

ملانینگ اوزی دا بیر توربا بولدی                            جمعیتینگ قولونجوندان سوزولدی

دئدی اولمیا یالان گَرچَگ اولا                             قارپوزی خلق ییقَه تک ملا قالا

یالان چوخ دِیَنََه بیر عادت اولیر                           یالان تورباسی دَلیگ دئر گئج دولیر

یالان دئمَه کی اﺅزینگ دا اینانانگ                          یالانینگ اوتونا اﺅزینگ دا یانانگ

گَرچَگ دئیَن همیشه سرافراز دئر                           قورخی یوخی یا قورخی سی چوخ آز دئر

بو گَپَه اینانمِیر آدامینگ چوخی                             یالان گرچگینگ هچ عاقبت یوخی

وورموش قارنینگ آلتونا(شعر طنز ترکی قشقایی) از مجموعه "بالدان شیرین" (شعر چیقینی) - نوذر استوار

                                    وورموش قارنینگ آلتونا

بیر کیشی هم لوتیدی هم آجیدی            هم چؤرَگَه هم سویا محتاجیدی

یورناق آرناق آج و سویوز ائتیشدی           چارَه سی یُوخیدی لاعلاجیدی

نفسی گَلمِیردی جانی یُوخیدی                دیزی سینمیش تکَّه سی آقاجیدی

قَرشیسیندَه بیر کورّا یال گؤرینیر               یال اوستوندَه بیر قدیمی کاجیدی

چیخدی یالا باخدی اُتای بوتایا                  سیجاقیدی هوا چوخ موّاجیدی

کوتادا بیر قَرَه چادور توتولی                      قاپّوسوندا اُوت اوستوندَه ساجیدی

ساج اوستوندَه قُوورقا بیشیریلیر               ایسّی بوردان کبابِ دُرّاجیدی

گَرمَن بولدی اؤز دورونا دولادی                  احرام ائتدی مکّه دا حجّاجیدی

گئتدی ایلَری چادورا یَخین تر                     آرِزوسی بیر چنگ کَلکومّاجیدی

داغ قوورقا توکدیلَر اَتَّگینَه                         بو چادوردا قوورقا حرّاجیدی

اَتَّگ ایسّیندی کَزّایی ایسّیندی                 شَق اولدی اینگار کی شاها تاجیدی

کَزّایی توردی قوورقا سُورولدی                 دِمَه عینِ قُور اوستوندَه زاجیدی

قارنونگ آلتونا وورماسون یئدیگینگ           یا دئمَه کی نوذر چُوخ ویرّاجیدی 

قویروقی داسا بنگزیر(شعر طنز ترکی قشقایی) از مجموعه "بالدان شیرین"(شعر چیقینی )نوذر استوار

                                              قویروقی داسّا بَنزِیر

شَهردَن گَلدی اُقولینگ نازیلی سی                     توکَنمَز قیرّوفیرّی چیس وفیسّی

باش کَسَردی کوت و شالوار اوتوسی                    داراموش باشدا گیران کلاه گیسی

بابایا باخدی تا داها قوجالموش                           بئلی اَگیلمیش بُوینوندان اوجالموش

اوزی یانموش اَلیاق  واری یارالموش                     ضعیف اُولوب  رنگ رُخی  سارالموش

افسوس یئدی چُوخ بیحد غمگین اولدی                اؤزینَه نفرین ائتدی گؤزی دُولدی

یاش گؤزدَه  چَکدی یامان هولّ تولّی                     نئچّه اُوراخ بولدی نئچّه داس بولّی

دئدی بابا غم یئمَه غصه یئمَه                               بیچَرَم اَکینی ائدمَه واهمه

بیچَرَم سحر گؤتیرَّم هئچ دئمَه                               اؤزیم بَسَّم داها سَن کارگر سَمَه

بابا دئدی اَکین بیچمَگ شوخلوق دَیل                     اؤزیم بیچَرَم اَکینیمیز چُوخ دَیل

اَکین بیر نهنگ دئر بَبَم بالوخ دَیل                            قالی دَه ایلمَه وار سُوپان قُولوخ دَیل

هَرنَه دئدی بابا گؤردی یُوخ چارا                              اُوغول دِیر رحم ائدمَم گولا من خارا

گَلمیشَم بُویگین قُوجاما من جارا                            بیچَسیم اَکینی من هاردان هارا

گَزدی داسّینگ بُویگینی گؤتیردی                            قُل چیمیرلاخ  بیروارایا  اُوتوردی

بیرساعتَه نئچَّه کؤرتی سوپیردی                            وارا توکَندی یُورناق داسّی قیردی

قُوجا داسّینگ اُبیریسین اوزاتدی                              باشی قویدی بیر داش اوستونَه یاتدی

دئدی بالا گؤزلَه هروقت گون باتدی                            اُویارد مَنی ،اُوغولونی آلّاتدی

گؤزی آچوخ اُوغولونی گؤزلِیردی                                هراَز گاهدان دابیر دورونگَه دئردی

اُوغول یُرولموش داها چابالِیردی                                 دیلی نان آقزی دورونی یالِیردی

گؤردی اُوغول کؤرتیَه بیر داس قیرّیر                            ا َگیلمَمیش توریر آلّینی سیرّیر

یاق دیر اینگار بو گون دَمیندَه اَرّیر                              گول دئر اینگار سو گؤرمَمیشدیر چورّیر

داسلاری واری قیردی اُوغول تؤکدی                           هَنی ظهر اُلماموشدی اُوغول چؤگدی      

دئدی بو نَه اَکین دئر بابا اَکدی                                  بیر گونَه دَرّیمی دالومدا سؤگدی

چاقوردی بابا سونا:داها داس یُوخ؟                            نَه قَدَر آز دئر داسوموز، اَکین چُوخ

ایچدی سودان بیر قارون دئدی اُوخ اُوخ                        آج آدامدان نَه خبر واری بیر دُوخ

گئتدیلَر اُوبایا اُوغول اوزانّی                                       چؤرَگدان آلدی سودان آلدی قانّی

گون باتاندا دیشینَه آلدی جانّی                                 تکیه ائتدی بیر آقاجا قُوزانّی

نئچّه تووخ گؤردی قاپّودا گَزیر                                    ایچیندَه بیر خوروس اؤزونی سوزّیر

دئدی آنا وور خوروسونگ بوینینی                             تمام ائد داها بو تووخ اوینینی

آنا دئدی: نچین بَبَم ؟ آجانگ سَن؟                           خوروس اَتینَه بِیَه مُحتاجانگ سَن؟

دئدی آنا دئمَه گؤینینگ نَمَه سِیر                               بو خوروسینگ قویروقی داسّا بَنزِیر

برنامه رادیویی (آغیر ائل) به گویش ترکی قشقایی در رادیو یاسوج

رادیو استانی کهگیلویه و بویراحمد برنامه نیم ساعته ای را با نام  آغیر ائل تهیه و تدارک دیده که هر پنج شنبه از ساعت نه تا نه و نیم شب از این شبکه پخش می شود . این برنامه که با گویش ترکی قشقایی پخش می شود روی موج متوسط ردیف ۸۹۱ کیلوهرتز قابل دریافت است . افرادی که از طریق رادیو نمی توانند این برنامه را بشنوند می توانند به صورت همزمان در همین ساعت از طریق وب سایت شبکه دنا به نشانی

www.yasouj.irib.ir  به صورت زنده این برنامه را بشنوند . کافی است وارد این سایت شده و روی پخش زنده صدا کلیک کنند . یا وارد این سایت شده و روی کلمه صدا کلیک کنند . صفحه ویژه رادیو باز میشود و بصورت اتوماتیک پخش زنده رادیو یاسوج شروع می گردد . این برنامه آیتم های مختلفی دارد به شرح ذیل:

- یاد اولسون(خاطرات مسن ترهای ایل از کوچ و...)

- آتالار سوزو(ضرب المثل های قشقایی)

- ال ایشی(صنایع دستی و دستباف های قشقایی)

- اوخومالی کیتابلار (معرفی کتابهای مورد نیازقشقایی)

- اورگدن گلن اورگه اوتوریر(آوازهای فولکلور محلی و خوانندگان غیر حرفه ای قشقایی)

- بویوگ لر ایقینده(معرفی مفاخر و مشاهیر ایل قشقایی) 

- دیریلیگ (زندگی عشایری)

- بیر بلگ تاریخدان (تاریخ قشقایی)

- شعر چیقینی(اشعار ترکی قشقایی)

***برخی دوستان در همین اول برنامه اظهار داشته اند که به جای گویش ترکی قشقایی باید زبان ترکی قشقایی گفته شود . لازم است به این نکته اشاره شود که ترکی یک زبان بیشتر نیست و این زبان گویشهای متفاوتی دارد نظیر ترکی قشقایی - ترکی آذری ـ ترکی افشار - ترکی بن و....  و هرکدام از این گویش ها نیز چندین لهجه دارد نظیر لهجه دره شوری یا کشکولی یا فارسیمدان یا ششبلوکی یا عمله در گویش ترکی قشقایی .

برای ارتباط با برنامه و ارائه نقطه نظرات می توان علاوه بر کامنت در وب سایت شبکه دنا از طریق همین وبلاگ نقطه نظرها را منتقل نمود . همچنین شماره تلفن [phone] و شماره پیامک ۳۰۰۰۰۷۴۱ آماده دریافت نظرات می باشد .

 

 

 

داش ازبخش طبیعت کتاب "اصطلاحات و ضرب المثل های ترکی قشقایی" - نوذر استوار

داش (daʃ ) سنگ

داغدان داش توْالِیر	daqdan daʃ toæler	صدای گوشخراش و ناموزون
فیلانینیگ داشینێ ووریر دٶشینا	filaniniŋ daʃinə vurir dœʃinæ	سنگ فلانی را به سینه می زند
اٶز بَختینگَه داش آتما	œz bæxtiŋa daʃ atma	لگد به بخت خودت نزن
سوْپان داشێ دَیَه آقزینگا	sopan daʃc dæjæ aqziŋa	زبانت بریده باد
بافاسێ اۆستۆنَه داش قوْیدێ	bafasə ystynæ daʃ qojdə	قول دختر مورد نظرش را گرفت
داش دۆشَه باشینگا	daʃ dyʃæ baʃiŋa	نفرین
یودێ قوْیدێ داشینگ اۆستۆنَه	judə qojdə daʃ ystynæ	تا می توانست بد و بیراه گفت
داشدان داشا	daʃdan daʃa	در به در
دیرناقینگا داش دِیمِیَه	dirnaqiŋa daʃ dæjmƐjæ	دعای سلامتی
هرکَس اٶز تارازیسینّان داش گٶتیریر	hærkæs œz tarazəsinnan daʃ gœtirir	هرکسی منفعت خودش را جستجو می کند
گئریدَن گَلَنینگ ایکّێ داش اَلینَّه	gƐridæn gælæniŋ ikkə daʃ ælinnæ	دیر آمده طلبکار هم هست
داشدان زیق چیخدێ بونّان چیخمَدێ	daʃdan ziq tʃixdə bunnan tʃixmædə	از سنگ صدا درآمد از او نه
تۆفیر داش قوْی اۆستۆنَه	tyfyr daʃ qoj ystynæ	صداش را در نیاور – برملا نکن
اوغورێ نینگ داش یادونا سالما	oquriniŋ daʃ jaduna salma	سنگ را یاد دزد نینداز(چیزی را که برای خودت مایه دردسر می شود رو نکن)
آج آدام داش یئر	adƷ adam daʃ jƐr	آدم گرسنه سنگ هم می خورد

 *** استفاده از مطالب این وبلاگ با ذکر منبع بلامانع است.

***برای درک تلفظ صحیح نشانه ها لطفا به پست نشانه های نوشتاری ترکی قشقایی در همین بخش مراجعه نمایید .

***مطالب این بخش  از کتاب در دست انتشار "برگزیده اصطلاحات و ضرب المثل های ترکی قشقایی با برگردان فارسی"  به قلم نوذر استوار انتخاب شده است . این کتاب توسط انتشارات قشقایی روند چاپ را می گذراند .

تیلکی (شعر طنز ترکی قشقایی) از مجموعه "بالدان شیرین" (شعر چیقینی) - نوذر استوار

                                تیلکی دَلیگی دَمیندَه دا بیر پوخ ییَه بیلمیر

 

تیلکی نینگ بیریسی شنگول و سرحال               یئمیشیدی  تووخ بوینی  قیچ و بال

آقزی دورونه بیر دیل چکدی دادلی                       دئدی یئری خالی دیر بیر هار آتلی

اوزاما دورنا اوینایاگ مشق ائدَگ                         بیر دوخ چاپدوراگ آتلی یی عشق ائدَگ

ائشیتدی اینگار بو گَپی هوسی                         چیخدی آتلی نینگ بیر تازّا نفَسی

اوزاتدی تیلکی کاکانونگ دالوندان                        قُودی دَلیگدَن دَلیگَه آردوندان

یُرولمِیردی آتلی تیلکی شانسوندان                    گَتیردی تیلکی نینگ جانّی بورنوندان

آخیرکی نفَسی دی تیلکی دوشدی                    بیر دَلیگَه ، هوشی باشوندان اوشدی

دئدی اﺅز دَلیگی دَمیندَه داهی                           تیلکی بیر پوخ یئیَه بیلمِیر والّاهی

آرزولارینگ آقزینگ بابی آرزولا                             آقزینگ بولادینگ بیر خوب زادا بولا

بیر گَپ چال کی یازا بیلَنگ اُگَپی                        اگر یازدینگ وورانگ اَیقینَه شَپی

ایمضا ائتدینگ گورَگ اَیقیندا تورانگ                    هرنه اولدی ضرر ، اوزینگی وورانگ

 

قوی بویوگ ائدم دوقدیگینگ (شعر طنز ترکی قشقایی) از مجموعه "بالدان شیرین"(شعر چیقینی)-نوذر استوار

                   قُوی بویوگ ائدَم دُوقدیگینگ

درست بیلمِیرَم من هاردا                  قدیم رسمیدی تویلاردا                  

دایی گَلینی میندیرَه                         کورَکَن اویندا ایندیرَه

تُویینگ بیریسیندا گلین                      گَلدی آتا مینَه گلین

اَلیندَن چیخدی بیر دانا                       پخش اولدی سَسی هَر یانا

چُوخ سخت اولدی دایی سونا            لطمَیدی آبروسونا

عیبی یوخدور باجی قیزیم                 قَرَه اولدی منیم اوزیم

اول اوشاقینگ اوغول دئر                  قسمتینگ نابات نُقول دئر

گَلینَه بو گَپ سازیدی                        دئدی بیر اوغول آزیدی

دایی! بیر داها وار گلَه؟                     ایکی سی اَل وئرَه اَلَه؟

قیزاردی دایی سی نَه دئدینگ؟         قُوی بویگ ائدَم دُوقدوگینگ